Als jullie uit elkaar gaan, heeft dat heel veel invloed op de kinderen. Ze ervaren verlies, verdriet, boosheid en weten niet altijd hoe ze met hun emoties moeten omgaan. Over de gevoelens praten met je kind is niet makkelijk. Ze vinden het zelf vaak moeilijk om hun gevoel onder woorden te brengen, maar het is ontzettend belangrijk. Dit helpt je kind om de scheiding te verwerken. Maar hoe spreek je met je kinderen over hun gevoelens? Hoe kom je erachter wat ze dwars zit?
Vind de gespreksopening
Kinderen vinden het vaak lastig om te praten over hun gevoel. Als we ernaar vragen of er tijd voor hebben willen ze dit niet altijd delen. Kinderen komen hier meestal zelf mee. Ze komen dan vaak met een kleine gespreksopening. Probeer deze te herkennen en hier vervolgens open op in te gaan. Zo merkt je kind dat hij of zij op je kan rekenen.
Hoe of wat?
Als je de gespreksopening hebt gevonden, is het vervolgens heel belangrijk hoe jij hierop reageert. Laat zien dat je echt geïnteresseerd bent en wil weten waar de ander zich mee bezig houdt of wat degene bedoelt. Begin je vraag met Hoe of Wat. Door je zin met Hoe of Wat te starten creëer je een open gesprek. ‘’Wat is er aan de hand?’’, ‘’Wat vind je hiervan?’’, ‘’Hoe is dat gebeurd?’’ Probeer hierbij de vragen die beginnen met ‘waarom’ te vermijden. Dit werkt vaak niet, omdat kinderen dit ervaren alsof ze worden beschuldigd. Als je vraagt: ”Waarom ben je verdrietig?”, kunnen ze het gevoel krijgen dat het raar is om verdrietig te zijn en kunnen ze dichtklappen.
Luister
Om je kind te laten praten, is het allerbelangrijkste om goed en actief te luisteren. Bij actief luisteren, ook wel LSD genoemd (luisteren, samenvatten, doorvragen), ga je na of je de boodschap van je kind goed hebt begrepen. Door actief te luisteren laat je je kind zien dat je echt wil weten waar hij of zij zich mee bezighoudt of wat degene bedoelt. Zie hieronder de stappen om een goed gesprek te voeren met je kind.
Open en nieuwsgierig
Neem een open en nieuwsgierige houding aan zonder jouw mening of emotie te laten zien. Zet je belemmerende gedachten even opzij, denk niet na over wat je alvast wil zeggen en leg je telefoon weg, zodat je een en al oor bent. Laat zien dat je luistert door oogcontact te maken, te knikken en te glimlachen. Luister naar de lichaamstaal van je kind en laat hem of haar volledig uitspreken, zodat je kind echt zijn of haar verhaal kan doen.
Je kunt reageren op je kind met bijvoorbeeld: vertel eens, hoe is dat voor jou, wat gaat er schuil achter die boosheid, ik krijg de indruk dat je er meer over wil vertellen’. Deze reacties lijken misschien wat klein en onnodig, maar dat zijn ze zeker niet. Door op deze manier te reageren moedig je je kind aan om verder te vertellen. Je geeft je kind het gevoel dat je echt naar ze luistert en hun verhaal wil horen.
Samenvatten
Ga vervolgens na of je de boodschap van je kind goed hebt begrepen. Je geeft in je eigen woorden aan hoe jij het hebt begrepen. Dit kun je doen door te zeggen: ‘’Wat ik hoor is…’’ of ‘’Als ik je goed begrijp…’’ Het is hierbij belangrijk om te praten in de taal die bij de leeftijd van je kind past.
Doorvragen
Daarna is het belangrijk om door te vragen. Door op een vragende toon een woord uit een zin te herhalen, wordt je kind gestimuleerd om op dat onderwerp dieper in te gaan. Stel hierbij open vragen. Open vragen geven namelijk veel meer informatie dan gesloten vragen.
Soms is een open vraag te lastig voor jonge kinderen. Dan kun je beter gesloten vragen stellen en daar vervolgens op ingaan, zodat ze specifieker weten wat je bedoelt. Je kunt ook een aantal keuzeopties geven of je helpt zelf. Check vervolgens bij je kind of hij of zij herkent wat je zegt.
Niet invullen of ongevraagd advies geven
Vaak hebben ouders de neiging om meer te doen dan alleen luisteren. Bij het gesprek is het belangrijk dat je niet dingen invult voor je kind. Soms denk je te weten wat hij of zij gaat zeggen of voelt, maar laat dat je kind zelf uitspreken. Zo leren ze hun gevoel beter te beschrijven.
Daarnaast is het belangrijk dat je niet ongevraagd advies geeft. Door ongevraagd advies te geven creëer je geen openheid om te praten. Kinderen worden ook niet ondersteunt in hun zoektocht wat wel voor hun werkt. Je hebt misschien allerlei ideeën en oplossingen, maar denk samen met je kind over wat kan helpen om samen tot een antwoord te komen. Ook is het van belang dat je vraagt of je advies mag geven. Je kunt bijvoorbeeld vragen: ‘’Mag ik je een tip geven?’’ Hierdoor geeft de ander toestemming voor je advies. Dit geeft je kind een gevoel van controle over hun situatie. Iets wat ze weinig hebben in de periode van de scheiding.
Emoties mogen er zijn
Als ouder heb je snel de neiging om je kind gerust te stellen, zodat ze zich minder verdrietig voelen. Hartstikke logisch, maar het is vooral belangrijk dat je hoort wat je kind te zeggen heeft en dat je de tijd hiervoor neemt. Hierbij is het belangrijk om emoties te accepteren, ook al heb je er schrik van of ervaar jij het niet zo. Door hier goed en open over te praten kunnen ze hun gevoelens beter een plekje geven. Probeer ze dus niet af te leiden met iets leuks, want ze moeten hier doorheen. Daarnaast is het logisch dat je ze wil geruststellen door bijvoorbeeld te zeggen: ‘’O, dat gevoel is heel normaal.’’, ”Het komt wel weer goed.’’, ‘’Iedereen heeft hier weleens last van.’’ Dit is hartstikke goed bedoelt, maar door hier zo op te reageren kun je ze het gevoel geven dat emoties niet zo belangrijk zijn en je ze niet serieus neemt. Je nodigt ze hiermee niet uit om er meer over te vertellen.
Geef het juiste voorbeeld
Je kinderen zijn een kopietje van jou. Ze leren veel door het voorbeeld wat ze van jou krijgen. Dus als jij nooit over je gevoel praat, hoe kunnen we dat dan wel van onze kinderen verwachten? Als je een rotdag hebt of ergens van baalt, benoem dat dan. Let er wel op dat je dit niet uitgebreid doet. Dit is vaak te ingewikkeld en hier kun je de kinderen mee belasten. Door je eigen gevoel te delen, laat je zien aan je kind dat het normaal is om over je gevoelens te praten en zullen ze dit zelf sneller ook doen.
Geef het de tijd
Soms wil je kind niet meer praten, wordt het teveel of is de concentratie weg. Dat is oké. Neem een pauze en vertel dat je het later zal voortzetten. Zo krijgt je kind de kans om tot zichzelf te komen. Je kunt beter een wat korter gesprek voeren dat effectief is, dan een heel lang gesprek. Hierdoor blijft het beter hangen en heeft je kind de tijd om het gesprek te verwerken.
Indirect communiceren via methodes
Veel kinderen vinden het lastig om over hun gevoelens te praten, zeker de kleintjes. Hun woordenschat is vaak nog niet zo groot om hun emoties onder woorden te brengen. Als ouder kun je spelenderwijs met je kind hierover praten. Kinderen stellen zich namelijk makkelijker open als ze bezig zijn. Je kunt hierover praten tijdens het spelen of in de auto. Je kunt ook materialen gebruiken, zoals kinderboeken, filmpjes, spelletjes gesprekskaartjes, dagboek, papier, knuffels etc. Hieronder een aantal voorbeelden hoe je het aan kunt pakken:
- Zo kun je je kind een gezicht laten tekenen op papier dat toont hoe hij of zij zich voelt. Vervolgens kun je met je kind bespreken wat je ziet en kun je het over de gevoelens hebben. Bijvoorbeeld: ”Ik zie scherpe tanden, is dat omdat hij boos is?” Hierdoor open je een gesprek.
- Ook kun je speciale boekjes gebruiken. Hier staan personages in, sommige zijn blij, sommige verdrietig of boos. Je kunt aan je kind vragen welke personages het beste uitdrukt hoe hij of zij zich voelt.
- Je kunt ook met je kinderen over hun emoties praten via gesprekskaartjes. Hierin staan vragen waardoor je op een speelse manier over je gevoel kunt praten. Dit kan zijn: ‘welke verandering vind je leuk?’, ‘moet ik nu kiezen tussen papa of mama?’ of ‘wat van de scheiding maakt je boos?’.
- Als de kinderen wat ouder zijn kun je ze laten schrijven in een dagboek. Ze schrijven op hoe ze zich voelen of iets ervaren en vervolgens kunnen ze dat met elkaar delen.
Op de website hebben wij een overzichtelijke lijst gemaakt van kijk, luister en leestips voor kinderen en volwassenen.
